جدول متناوب عناصر شیمیایی، که بهعنوان جدول مندلیف معروف است، در آینده نزدیک با یک عنصر دیگر تکمیل خواهد شد. این میتواند عنصر مافوقسنگین رادیواکتیوی باشد که فعلاً عنوان موقت «اونونپنتی» را دارد.
برای نخستینبار، این عنصر توسط دانشمندان انستیتوی متحد تحقیقات هستهای روسیه سنتز شد. اکنون همکاران سوئدی و آلمانی دانشمندان روس توانستند این آزمایش را تکرار کنند. ترجمهٔ «اونونپنتی» از لاتین بهمعنای “عنصر ۱۱۵” است. این عنصر دقیقاً در همین جایگاه در جدول مندلیف قرار خواهد گرفت.
شکی نیست که این اتفاق خواهد افتاد. در روزهای اخیر، دانشمندان سوئدی و آلمانی موفق شدند موضوعی را تأیید کنند که فیزیکدانان روسیه طی ده سال گذشته به آن اطمینان داشتند: «اونونپنتی» واقعاً وجود دارد.
دانشمندان دانشگاه سوئدی لوند در شتابدهندهای، یونهای کلسیم را به آمریسیم بمباران کردند (این فلز در سال ۱۹۴۴ میلادی سنتز شده بود). در نتیجه، هستهٔ عنصر مافوقسنگین ۱۱۵ام متولد شد. همین روش در سال ۲۰۰۳ میلادی توسط دانشمندان روسیه در شهرک علمی «دوبنا» در حومهٔ مسکو برای سنتز «اونونپنتی» بهکار گرفته شد.
یوری اوگانسیان، رهبر علمی آزمایشگاه واکنشهای هستهای در انستیتوی متحد تحقیقات هستهای، دراینباره گفت:
«پنج سال برای انجام این آزمایش آماده شدیم. اوایل دههٔ ۲۰۰۰ میلادی این آزمایشها را با شتابدهندههای جدید، واکنشهای جدید و برخوردهای جدید آغاز کردیم. این نوع جدید واکنش با کلسیم-۴۸ انجام شد که مادهای فوقالعاده گرانقیمت است. نهایتاً این روش نتیجه داد و توانستیم برای نخستینبار اتمهای عناصر مافوقسنگین را بهدست آوریم. در آن زمان با تغییر هدف، گامبهگام پیش رفتیم تا به عنصر ۱۱۸ام رسیدیم.»
برای مدت طولانی، واقعیت وجود عناصر شیمیایی سنگینتر از اورانیوم — که خانهٔ ۹۲ جدول مندلیف را اشغال کرده است — زیر سؤال بود. چنین عناصری در طبیعت وجود ندارند. بسیاری از آنها برای نخستینبار توسط دانشمندان انستیتوی متحد تحقیقات هستهای سنتز شدند.
برای مثال، عنصر ۱۰۵ در سال ۱۹۷۰ میلادی کشف شد. به تصمیم اتحادیه بینالمللی شیمی نظری و کاربردی، این عنصر به افتخار شهرک علمی «دوبنا»، «دوبنیوم» نام گرفت.
هنوز نمیتوان از این عناصر مافوقسنگین بهصورت کاربردی استفاده کرد، اما ایگور گولوتوین، فیزیکدان انستیتوی مذکور، معتقد است که آینده از آنِ این عناصر است:
«به نظر من این نتایج شایسته دریافت جایزه نوبل هستند. هرگونه استفادهٔ کاربردی، بر نتایج بنیادی استوار است. نباید بهصورت آنی و لحظهای، تحقیقات را فقط بر اساس نتایج کاربردی آنها ارزیابی کرد؛ این رویکرد نادرست و مغایر با روح و نص علم است.»
دهها عنصر برای نخستینبار توسط دانشمندان روسیه از انستیتوی متحد تحقیقات هستهای کشف شدند. تعدادی از آنها نیز توسط جامعه علمی جهانی بهرسمیت شناخته شدند.
به تلاش دانشمندان «دوبنا»، جدول مندلیف با عناصری مانند «رزرفوردیوم» (در جایگاه ۱۰۴)، «فلروویوم» (در جایگاه ۱۱۴) و «لیورموریوم» (عنصر ۱۱۶) کاملتر شد.
عناصر دیگر، یعنی ۱۱۳ام، ۱۱۵ام، ۱۱۷ام و ۱۱۸ام نیز برای نخستینبار در «دوبنا» سنتز شدند، اما هنوز نام رسمی برای آنها انتخاب نشده است. احتمال میرود اگر فیزیکدانان روس بهعنوان کاشفان اولیه شناخته شوند، نام این عناصر نیز توسط آنها انتخاب گردد.